Podatki pełnią od wieków funkcję finansowania wydatków publicznych. Głównym celem każdego podatku jest zatem dostarczanie państwu dochodów. Podatek wywołuje także pewne skutki gospodarcze i pewne skutki społeczne, które mają charakter obiektywny, tj. niezależny od woli prawodawcy [1]. Obecnie przyjmuje się założenie, że podatki nie tylko zasilają budżet, lecz za ich pośrednictwem można również aktywnie oddziaływać na działalność podmiotów gospodarczych.
Do podstawowych funkcji podatku należą:
- funkcja fiskalna (dochodowa),
- funkcja regulacyjna ( alokacyjna),
- funkcja stymulacyjna,
- funkcja informacyjna.
Funkcja fiskalna podatku polega na konieczności zapewniania sfinansowania wydatków publicznych i sprowadza się do tego, że podatek pełni bardzo ważną rolę jako podstawowy rodzaj dochodu budżetowego. Funkcja fiskalna jest jedną z najstarszych funkcji podatkowych. Zarówno w czasach starożytnych jak i w czasach współczesnych podatki zabezpieczają pokrycie głównych wydatków publicznych.
Funkcja regulacyjna podatku polega na kształtowaniu dochodu i majątku będących w dyspozycji podatników. Dzięki podatkom następuje redystrybucja dochodu i majątku narodowego między podatnikami, a związkami publicznoprawnymi, jakimi są państwo i organy samorządu terytorialnego. Zakres redystrybucji podatkowej zależy od struktury gospodarki.
Funkcja stymulacyjna podatku oznacza wykorzystanie instrumentów podatkowych w celu wywarcia wpływu na warunki działania jednostek oraz na kierunki i tempo ich rozwoju. Funkcja stymulacyjna realizuje się poprzez zróżnicowanie obciążeń podatkowych, dzięki czemu podatek może wpłynąć zachęcająco lub zniechęcająco na podejmowane decyzje w sprawie prowadzenia działalności. Praktycznym wyrazem realizacji tej funkcji w sensie pozytywnym jest system zwolnień i ulg podatkowych. Obecnie większa część ulg została zlikwidowana i zastąpiona poprzez wprowadzenie 19% podatku dochodowego dla przedsiębiorców.
Funkcja informacyjna podatku polega na tym, że realizacja wpływów podatkowych ogółem lub z określonego podatku dostarcza informacji o prawidłowościach bądź nieprawidłowościach przebiegu procesów gospodarczych. Znaczne obniżenie wpływów od podmiotów gospodarczych może świadczyć, np.: o trudnościach ze zbytem produkcji lub z wyegzekwowaniem należności od niektórych kontrahentów [2].
